پرسش:در سوره صافات: 1. آیه (سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ) باید به چه صورتی خوانده شود؟ 2. آیا خواندن این آیه به صورت «سَلَامٌ عَلَى آلِ يَاسِينَ» در نماز صحیح است؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ قرائت معروفی که به صورت متواتر بین مسلمانان نقل شده همان «إل ياسين» است، اما در روایات و کتب معتبر، این کلمه به «آل یاسین» تفسیر شده است. البته وارد کردن تفسیر کلمات قرآن در متن قرآن جایز نیست. والله العالم

پرسش:در آیه مربوط به روزه در قرآن کریم آمده است: (وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ) کلمه «یطیق» به معنای تحمل کردن است، بنابرین معنای آیه این می شود: «و بر كسانى كه تحمل می کنند، كفاره‏اى است كه خوراك دادن به بينوايى است.» تفسیر صحیح این آیه چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ معنای دقیق «اطاقه» عبارت است از تحمل همراه با مشقت؛ بنابرین آیه شریفه در صدد بیان حکم کسی است که توانایی روزه گرفتن ندارد، مگر با مشقتی که عادتا قابل تحمل نیست و با این بیان، حکم کسی که توانایی ندارد نیز مشخص می شود. بنابرین، این آیه مکلفین را به سه دسته تقسیم کرده است: ا) کسانی که بدون مشقت شدیدی که قابل تحمل نباشد، توانایی روزه گرفتن دارند، که این دسته مخاطب (كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ) «روزه بر شما نوشته شده است» می باشند. ب) کسانی که می توانند روزه بگیرند، اما با مشقتی که قابل تحمل نیست. حکم این دسته نیز پرداخت فدیه است که این لطفی است از جانب خداوند متعال بر بنده مسکینش که از فضیلت روزه محروم شده است. کسی که اصلا توانایی روزه گرفتن ندارد که چنین شخصی از این نعمت محروم است و باید به خاطر این محرومیت بگرید و بر او گریسته شود. والله العاالم

پرسش:کارخانه هایی وجود دارند که کاغذها را بازیافت می کنند؛ حکم بازیافت ورق قرآن یا کتاب هایی که در آنها برخی از سوره های قرآن وجود دارد چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ اگر استحاله اتفاق بیافتد و چنانکه در فرض سؤال است، اثری از الفاظ و حرکات باقی نماند، اشکالی ندارد. والله العالم

پرسش:در آیه 96 سوره طه آمده است: (قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِّنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَكَذَلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي) «گفت: به چيزى كه [ديگران‏] به آن پى نبردند، پى بردم، و به قدرِ مُشتى از ردِّ پاى فرستاده [خدا، جبرئيل‏] برداشتم و آن را در پيكر [گوساله‏] انداختم، و نفس من برايم چنين فريبكارى كرد.» بسیاری از مفسرین گفته اند که سامری، جناب جبرئیل (علیه السلام) را دید و از خاکی که ایشان یا اسب ایشان بر آن قدم نهاده بود، برداشت. لطفا توضیح دهید که چگونه ممکن است شخصی که پیامبر نیست، وحی مشاهده کند؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ فرزندم، آنچه شنیده اید مبنی بر اینکه تنها پیامبر می تواند جبرئیل و سایر ملائکه را ببیند، مقصود از آن رؤیت جبرئیل در شکل واقعی است؛ اما اگر ایشان در صورت بشری درآید، هر کسی می تواند ایشان را ببیند. روایتی که به آن اشاره کرده اید نیز مربوط به اسب فرعون است که به دنبال اسب جناب جبرئیل حرکت کرد و در این واقعه، جناب جبرئیل در صورت واقعی خود نبودند که تنها پیامبر بتواند ایشان را ببیند. با تأمل در کلام مفسرین روشن می شود که جناب جبرئیل برای کشاندن اسب فرعون به گذرگاهی که بین دو آب بود و موسی (ع) قومش را از آنجا عبور داده بود، این کار را کردند؛ زیرا اسب فرعون ترسید، اما به دنبال اسب جناب جبرئیل وارد آن گذرگاه شد و او و لشکریانش -که لعنت خدا بر او باد- در آنجا غرق شدند. والله الهادی و هو العالم

پرسش:آیا آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» تنها در ابتدای سوره حمد جزء سوره محسوب می شود؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ با ادله معتبر شرعی ثابت شده است که «بسم الله الرحمن الرحیم» جزء تمام سوره های قرآن است، به جز سوره برائت و در سوره نمل نیز این آیه دو بار جزء سوره قرار گرفته است. البته سایر مذاهب اسلامی این مطلب را نمی پذیرند و معتقدند که بسمله تنها در سوره حمد و یک بسمله در سوره نمل جزء سوره است. چاپخانه های شیعی نیز از این که دو قرآن در مجامع اسلامی وجود داشته باشد، یکی شیعی و دیگری سنی اجتناب می کنند، چرا که این امر اهانت به دین است. به هر حال، حکم صحیح همان چیزی است که علمای ما به آن اشاره نموده اند. والله العالم

پرسش:فرق بین کفار و جاهلان که در آیه 52 و 63 سوره فرقان آمده چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ کافر کسی است که یکی از پایه های اسلام، یعنی توحید و نبوت و لوازم این دو را انکار کند، اما جاهل عبارت است از شخص سفیهی که به اقتضای حکم عقل رفتار نکند. والله العالم

پرسش:آیا انتهای آیات قرآن ثابت است و آیا با توجه به این که وقف کردن در انتهای برخی از آنها مانند آیه (فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ) «پس وای بر نمازگزاران» معنای نادرستی دارد، می توان در انتهای تمامی آیات وقف نمود؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ فرزندم، توجه داشته باشید که تقسیم بندی قرآن به سوره ها و تقسیم سوره ها به آیات، یک مساله تعبدی و از سوی خداوند است. اما وقف در انتهای آیات، از احکام قرائت است و بسیاری از قرآن هایی که در دنیا چاپ و منتشر شده علائمی را به عنوان علائم وقف قرار داده اند که جواز، عدم جواز و یا لزوم وقف را نشان می دهند و لازم است مسلمانان ملتزم به این علائم توجه کنند تا به اشتباه نیافتند. والله الهادی و هو العالم

پرسش:قرآن کریم بر لزوم وجود عدالت در مساله تعدد زوجات تاکید کرده است و اینکه اگر زوج نتواند عدالت را در خود ایجاد کند، باید به یک همسر اکتفا کند. (فَانكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاء مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَةً) «پس با آنچه ميلتان باشد از زنان (ديگر) دو تايى يا سه‏تايى يا چهارتايى ازدواج نماييد، و اگر بترسيد از اينكه مبادا عدالت نورزيد پس به يك زن يا كنيزى كه خريده‏ايد اكتفاء كنيد.» اما در آیه دیگری آمده است که اجرای عدالت بین همسران امری محال است: (وَلَن تَسْتَطِيعُواْ أَن تَعْدِلُواْ بَيْنَ النِّسَاء وَلَوْ حَرَصْتُمْ) «و شما هر چند هم كه حرص بورزيد هرگز نمى‏توانيد ميان زن‏ها عدالت كنيد.» بنابرین، چرا امر به محال شده است و آیا بین دو آیه منافات یا تناقضی وجود دارد؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ فرزندم، توجه داشته باشید که عدالتی که مراعاتش در میان همسران خواسته شده، عدالت در تعامل و برخورد ظاهری است، اما مفاد آیه دیگر بر این مساله دلالت دارد که اکثریت افراد بشر از برقراری مساوات عاجزند و مقصود از آن، مساوات در رغبت نفسانی و میل قلبی است. البته آیه در این جهت کاملا صراحت دارد و نمی دانم چرا این معنا بر سؤال کننده عزیز مخفی مانده است. والله الموفق و هو العالم

پرسش:آیا در قرآن سوره ای وجود دارد که خواندن آن در نماز جایز نباشد؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ ما از خواندن سوره هایی که سجده واجب دارند در نماز نهی شده ایم. همچنین، اگر انسان سوره حمد و یک سوره صحیح دیگر را بخواند، اضافه کردن هر سوره دیگری پس از آن جایز نیست، مگر در برخی موارد، مانند سوره های ضحی و انشراح. والله العالم

پرسش:خداوند متعال در آیه 71 سوره اعراف می فرماید: (قَدْ وَقَعَ عَلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ رِجْسٌ وَغَضَبٌ) «به راستى كه عذاب و خشمى [سخت‏] از پروردگارتان بر شما مقرر گرديده است». اینجانب به اکثر تفاسیر مراجعه کردم و تفاوت بین «رجس» و «رجز» را فهمیدم. همچنین آیات شریفه ای که این دو کلمه در آنها آمده را بررسی کردم؛ اما نفهمیدم که چرا در این آیه بجای کلمه «رجس» از کلمه «رجز» استفاده نشده است، درحالی که «رجز» همانگونه که در آیه آمده، به نزول عذاب اشاره دارد. آیا وقوع چیزی از سوی خدا که در آیه آمده، اشاره به نزول ندارد؟

پاسخ:بسمه سبحانه؛ فرزندم، توجه داشته باشید که رجس به معنای شیء پلید و ناپاک است و از همین رو خداوند متعال فرموده: (رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ ٱلشَّيْطَٰنِ) «پلیدی‌ای از عمل شیطان». پلیدی اشیاء نیز بر حسب تتبع موارد، بر چهار قسم است: یا از جهت طبیعت آن شیء است، یا از حیث عقل، یا از حیث شرع و یا از تمامی جهات سه گانه قبل، مانند میته که ذاتا و عقلا و شرعا از آن اجتناب می شود. معنای رجس و پلیدی از جهت شرع نیز روشن است، مانند پلیدی خمر و قمار. قرآن در حق گناهکاران می فرماید: (وَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْساً إِلَى رِجْسِهِمْ) «امّا كسانى كه در دلهايشان بيمارى است، پليدى بر پليديشان افزود» و به همین معنا می فرماید: (وَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يَعْقِلُونَ) «و بر كسانى كه نمى انديشند، پليدى را قرار مى‏دهد.» کلمه رجس، به معنای بدبو و گندیده و نیز به معنای عذاب هم تفسیر شده است. آیه ای که به آن اشاره کردید نیز درباره قوم هود است که حضرت هود به آنان هشدار داد و آنان را از نزول عذاب الهی برحذر داشت. والله الهادی و هو العالم