پرسش:منظور از الأهلون در آیه (قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَاراً) چه کسانی هستند؟

پاسخ:بسمه سبحانه: همه کسانی که از نظر نفقه و تربیت و سایر شؤون حیاتی تحت سرپرستی انسان هستند، چه نسبت بین آن ها نسبی باشد و چه سببی. و هر کسی که به همراه انسان زندگی می کند و انسان از نظر شرعی نسبت به نفقه او مسؤولیتی ندارد، حکم مذکور در آیه شامل وی می شود. والله العالم

پرسش:در سخن خداوند متعال : ﴿وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا﴾ (آنچه را که رسول خدا به شما پرداخت آن را بگيريد و آنچه شما را از آن بازداشت از آن دست بداريد) آیا می-توان "آتاکم" را به قرینه "نهاکم" به معنای "أمرکم" تفسیر کرد؟

پاسخ:بسمه سبحانه: ظاهراً به معنایی عام تر از امر و بخشش است. زیرا مستحبات و واجبات نیز از بخشش های الهی از طریق پیامبر ( ص ) به بنده ها است. خداوند در آیه ﴿لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً﴾(به يقين خدا به مؤمنان نعمتى بزرگ ارزانى داشت که پيامبرى در ميان آنان برانگيخت) به این موضوع اشاره می کند. رسالت پیامبر ( ص ) منت و بخشش از جانب خداوند بر بندگان همراه با احکام و تشریعات است. والله الهادی وهو العالم.

پرسش:در سخن خداوند متعال : ﴿فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ﴾(خدا نيز به سوى او بازگشت و توبه اش را پذيرفت ؛ چرا که او بسيار توبه پذير و مهربان است) ما می دانیم که گناه بر توبه سبقت دارد. بر این اساس گناه حضرت آدم علیه السلام چه بوده است؟

پاسخ:بسمه سبحانه: این آیه بر گناه حضرت آدم دلالت نمی کند بلکه بر این دلالت می کند که او از فرمان خداوند سرپیچی و عصیان نموده است. اگر سرپیچی از امر و نهی مولوی بوده باشد، این سرپیچی گناه شمرده می شود. اما اگر سرپیچی از امر و نهی ارشادی باشد، گناه نیست. توبه نیز رجوع و بازگشت بنده به آغوش رحمت و امتنان خداوند سبحانه است تا بنده شامل لطف و مهربانی او قرار گیرد. این همان چیزی بود که برای آدم و حواء اتفاق افتاد. والله العالم.

پرسش:در سخن خداوند متعال: ﴿وَلاَ تَقْرَبَا هَـذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الْظَّالِمِينَ﴾(و به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران خواهید بود). آدم علیه السلام چگونه از امر الهی سرپیچی کرد و از درختی که خداوند او را نهی کرده بود خورد؟

پاسخ:بسمه سبحانه: توضیح دادیم که ما آیات مرتبط با عصمت انبیاء علیهم السلام را مورد بررسی قرار دادیم و درباره این آیه به این نتیجه رسیدیم که "ظلم" به معنای قراردادن چیزی در غیر از محل خود است. انسان نیز هنگامی که خود را در غیر از محلی که متعلق به آن است قرار داد، مثلا در محل مشقت و سختی ولو برای رسیدن به مراتب و درجات عالی قرار داد، در معنای لغوی ظلم است. مانند طلبه ای که شب و روز کمر همت می بندد و خود را خسته می کند و نمی خوابد و استراحت نمی کند تا در دانش به مراتب عالی برسد، او نیز به نفس خود ظلم می کند یعنی کاری انجام می دهد که راحتی را بر خود حرام می کند و نفس او این کار را هوس می کند. آدم علیه السلام نیز برای رسیدن به درجات بالاتر این کار را انجام داد. والله الهادی

پرسش:در سخن خداوند متعال آمده: ﴿وَلاٰ تُخٰاطِبْنِي فِي اَلَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ﴾ (و درباره ستمکاران که البته باید غرق شوند دیگر با من سخن مگوی). نظر مرجع عالیقدر دام ظله درباره ندای نوح علیه السلام به پروردگار جل و علا و طلب مغفرت و آمرزش برای فرزندش چیست؟ آیا شایسته نبود که به خاطر این کفر، به دل خود اندوهی راه ندهند؟

پاسخ:بسمه سبحانه: نوح علیه السلام از خداوند سبحان برای فرزند خود طلب مغرفت نکرد، بلکه تنها سخنی گفت که معنای آن این بود: پروردگارا! تو به من وعده دادی همه خانواده من از غرق شدن نجات می یابند. پسر من هم از خانواده من است. خداوند سبحان پاسخ داد او به دلیل اعمال بد خود از خانواده تو خارج شده است. نوح نیز تسلیم امر خداوند سبحان شد. والله العالم.

پرسش:ارزیابی شما از تفسیر عیاشی که گفته می شود به استثنای چهار روایت، همه روایات آن مرسل است چیست؟

پاسخ:بسمه سبحانه: این موضوع از نسخه های در دسترس ما ظاهر است؛ اما می دانیم که بسیاری از علمای ما هنگامی که ارسال کننده ثقه باشد، حکم مسند را برای مرسل اجرا می کنند. به همین دلیل روایات این کتاب را در ادبیات کتب فقهی می یابیم و این کتاب کوچک شمرده نمی شود. والله الهادی

پرسش:علی رغم این که ماه های حرام یک ماه نیست اما خداوند سبحان می فرماید: ﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ﴾ (ای پیامبر از تو درباره جنگ در ماه های حرام سؤال می کنند).

پاسخ:بسمه سبحانه: مقصود از الف و لامی که قبل از کلمه "الشهر" آمده طبیعت است و شامل یک ماه و ماه های حرام دیگر می شود. والله العالم.

پرسش:حکم دورریختن مواد زائد که نیازی به آن ها نداریم اما محتوی اسماء الله سبحانه و پیامبر و ائمه علیهم السلام هستند چیست؟ آیا می توان اینگونه مواد را در سطل زباله یا ماشین زباله انداخت؟

پاسخ:بسمه سبحانه: باید این مواد را از بین برد و قبل از انداختن آن در زباله ها نام جلاله و ائمه را از روی آن محو نمود یا آن را دفن کرد تا مرتکب توهین به مقدسات اسلامی نشوید. والله الهادی وهو العالم.

پرسش:آیا عذاب قبر وجود دارد؟ برخی از مردم می گویند عذاب قبر وجود ندارد؟ به عبارت دیگر آیا دلایلی از قرآن کریم و احادیث شریف روایت شده از ائمه هدی علیهم السلام و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم مبنی بر وجود عذاب قبر وجود دارد؟

پاسخ:بسمه سبحانه: هر جا سخن از عذاب قبر و محاسبه قبر آمده، منظور از آن عالم برزخ است. در برخی از آیات شریفه قرآن کریم نشانه هایی وجود دارد که می توان از آن برای وجود عذاب قبر استدلال کرد به عنوان مثال این آیه شریفه: ﴿ضَرَبَ اَللّٰهُ مَثَلاً لِلَّذِينَ كَفَرُوا اِمْرَأَتَ نُوحٍ وَ اِمْرَأَتَ لُوطٍ كٰانَتٰا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبٰادِنٰا صٰالِحَيْنِ فَخٰانَتٰاهُمٰا فَلَمْ يُغْنِيٰا عَنْهُمٰا مِنَ اَللّٰهِ شَيْئاً وَ قِيلَ اُدْخُلاَ اَلنّٰارَ مَعَ اَلدّٰاخِلِينَ ﴾ ‏ خدا برای کافران زن نوح و زن لوط را مثال آورد که تحت (فرمان) دو بنده صالح ما بودند و به آنها (نفاق و) خیانت کردند و آن دو شخص (با وجود مقام نبوت) نتوانستند آنها را از (قهر) خدا برهانند و به آنها حکم شد که با دوزخیان در آتش درآیید. واضح است که ورود این دو زن در آتش، قبل از روز قیامت اراده شده و آن چیزی نیست جز عالم برزخ. همچنین آیات دیگری نیز برای این موضوع وجود دارد. اما روایات دال بر عذاب قبر بسیار زیاد هستند و در منابع ما وجود دارند. والله العالم.

پرسش:خداوند متعال در بسیاری از آیات قرآن کریم کلمه الظل را ذکر کرده است. خداوند جل و علا در سوره المرسلات آیه ﴿إِنَّ اَلْمُتَّقِينَ فِي ظِلاٰلٍ وَعُيُونٍ ﴾ بندگان با تقوا و پرهیزگار در سایه ها و طرف نهرهای جاری متنعّمند. این کلمه ظل را به کار برده است؛ اما قرآن کریم در جای دیگری می گوید: ﴿لاٰ يَرَوْنَ فِيهٰا شَمْساً وَلاٰ زَمْهَرِيراً﴾ ‏ و آنجا نه آفتابی سوزان بینند و نه سرمای زمهریر. چگونه سایه بدون خورشید وجود دارد یا کلمه ظل اینجا معنای دیگری دارد؟

پاسخ:بسمه سبحانه: سایه تنها به معنای آن چیزی نیست که انسان را از نور خورشید می-پوشاند؛ بلکه اگر خورشید وجود داشته باشد، شامل پوشاندن از خورشید، پوشش از هر چیزی که انسان از آن کراهت داشته باشد و پوشش از عذاب می شود. به همین دلیل گفته می شود (فلان فی ظل أبیه= فلانی در سایه پدرش است) فرزندم! همانطور که شما تصور کردید وجود سایه به معنای وجود خورشید نیست. ممکن است که خورشیدی باشد که اهل بهشت آن را نمی بینند نه این که خورشیدی وجود نداشته باشد. والله العالم.